Endonezi dènyèman te temwen yon vag nan refijye Rohingya ki te rive nan bato soti nan Bangladèch, kote yo te ap viv nan kan ki gen twòp moun ak ensekirite. Rohingya yo se yon minorite Mizilman ki soti Myanma ki pèsekite, ki fè fas ak vyolans, diskriminasyon, ak deplasman pandan plizyè dizèn ane.
Refijye yo te akeyi pa otorite lokal yo ak kominote nan Aceh, ki te ba yo manje, abri, swen medikal, ak pwoteksyon. Moun Aceh yo, ki se majorite Mizilman yo, te montre solidarite ak konpasyon pou Rohingya yo.
Sepandan, refijye yo tou fè fas a anpil defi ak ensètitid nan Endonezi depi Endonezi pa akòde azil oswa estati refijye a Rohingya a men sèlman pèmèt yo rete tanporèman jiskaske yo ka reyentegrasyon nan yon twazyèm peyi.
Te gen plis pase 1,600 moun Rohingya nan Aceh jiska desanm 2023. Kalkil sa a se vre pi gwo ki gen ladan moun yo Rohingya nan lòt rejyon nan Endonezi. Gwo kantite moun ki pale Rohingya nan Endonezi te pwouve nou ke egzistans lang Rohingya nan Endonezi pa ka souzèstime. Se poutèt sa, li vo vin konnen nouvo lang k ap vini sa a.
Rohingya (Ruáingga / رُاَينڠَ / 𐴌𐴟𐴇𐴥𐴝𐴚𐴒𐴙𐴝)
Lang Rohingya a se yon lang Indo-Aryen moun Rohingya yo, yon minorite Mizilman ki soti Myanma. Lang nan gen yon istwa long ak rich, men li tou ap fè fas ak anpil menas ak defi nan mond lan modèn.
Lang Rohingya a fè pati branch Bengali-Assamese nan lang Indo-Aryen yo epi li gen rapò ak lang Chittagonian ki pale nan vwazen Bangladèch. Rohingya ak Chittagonian lang yo gen yon wo degre de entèlijibilite mityèl. Lang Rohingya te enfliyanse pa Arab, Pèsik, Oudou, ak Birman, ansanm ak lòt lang nan rejyon an.
Premye ekriti Rohingya a gen plis pase 350 ane epi li te itilize ekriti Arab. Sepandan, ekriti a te pèdi pandan peryòd kolonyal Britanik la soti nan 1826 jiska 1946 e se poutèt sa lang Angle, Ourdou, ak Farsi yo te itilize sitou pou kominikasyon ekri. Lè sa a, ekriti Hanifi, ki se yon melanj de Arab, Birman, ak ekriti Women, te devlope apre endepandans Burma.
 |
| Atik 1 nan Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun nan ekriti Hanifi |
Hanifi a echwe nan mitan pèp la akòz difikilte pou yo sèvi ak script sa a sou òdinatè. Dènye ekriti ke yo rekonèt kòm Rohingyalish baze sèlman sou alfabè women ki disponib fasilman sou tout medya modèn yo. Ekriti sa a te pwouve trè fasil pou aprann ak konprann kòm lang ekri ak pale a matche trè sere.
Egzanp lang Rohingya nan Rohingyalish
1. Alo / Bonjou – Assolamu Aláikum.
2. Koman ou ye? – Tuñí keén aso?
3. Kijan ou rele? – Tuáñr nam ki?
4. Ki kote ou rete? – Tuñí hoçé táko?
5. Kote kay ou ye? – Tuáñr gór hoçé?
6. Mwen se Rafique / Non mwen se Rafique. – Aññí Rofíque / Añár nam Rofíque
7. Ki laj ou? – Tuáñr boc hoddúr?
8. Ki sa w'ap fè? – Tuñí ki goró?
9. Se yon gwo plezi pou m rankontre w. – Tuáñr lói mili bicí kúci lager.
10. Mèsi anpil. – Tuáñre bicí cúkuria.
11. Byenvini. – Tuáñre barái luwazar.
12. Espere wè ou ankò. – Acágorir abbar dola óiyoum.
13. Oke. – Thík case.
Comments
Post a Comment