Esperanto se baz pou lang inivèsèl atifisyèl ke yo rele Ido. Li se yon lang inivèsèl kreye pou fasilite kominikasyon egal ak rasyonèl. Konpare ak lang anbigwi, lojik Ido a garanti ke tradiksyon li eksprime kontni yo pi klè. Tèm divès gen divès siyifikasyon nan Ido.
Piske tout mo yo gen orijin entènasyonal e yo pataje pa majorite lang Ewopeyen yo, nenpòt moun ki edike ka konprann yo. Kòm sa yo, se pa yon lang ki pa abitye akeri; pito, li se yon lang Ewopeyen aksepte. Sepandan, regilarite konplè li yo ak senplisite yo—pa gen règ oswa eksepsyon ki pa nesesè—fè li enprenabl pi senp pase nenpòt nan lang sa yo. Objektif lengwis Jespersen nan lang ki pi fasil pou pifò moun yo reyalize pa li.
Anjeneral, Esperanto sèvi ak mak dyakritik diferan, ki, menm nan epòk modèn lan, ka difisil pou ekri sou sèten aparèy epi lakòz pwoblèm ekspozisyon pou sèten tipografi. Malgre plizyè ane efò, anpil itilizatè Esperanto pou tout lavi toujou pa sonje akuzatif la. Difikilte sèks toujou afekte kominote esperanto a, pa egzanp, pa gen yon sèl mo ofisyèl pou "paran". Ido se netral sèks, jis tankou angle, epi li te depi ane 1910 yo. Anfen, Esperanto pèmèt konbinezon konplike nan konsòn ki anpeche koule lang nan, men Ido gen ladan prensip fonotaktik ki fasilite pwononsyasyon.
Moun ki deja pale yon lang romans, tankou Panyòl oswa Italyen, pral jwenn Interlingua fasil pou itilize, men lòt moun, tankou moun ki pale Arab oswa Filipin, pral jwenn li byen difisil. Paske lang romans siyifikativman konte sou mo konparab yo, siyifikasyon an nan derivasyon yo se inatandi. Òtograf Interlingua a difisil pou moun ki pa abitye ak òtograf Latin paske li diferan de fason li pwononse. Malgre ke Interlingua se jeneralman fasil pou li, ekri ak pale ka difisil.
Paske se yon lang ki sanble ak kreyòl, Lingua Franca Nova (Elefen) sèvi ak yon lòd mo rijid ki konfizyon anpil peyi. Mekanis mo-fini Ido a pèmèt yon lòd mo ki pi fleksib, ak seri son ki pi rich li yo pa anpeche itilizasyon.
Ak yon vokabilè ki gen apeprè 120 mo sèlman ak yon anfaz sou lide fondamantal ak siyifikasyon, Toki Pona se yon lang minimalist ki fèt pou li dwat ak lajwa. Anplis de sa, sentaks li yo trè senp, li manke ka gramatikal, klas mo, ak tan. Li fèt pou sipòte kominikasyon presi ak konsantre. Men, kontrèman ak Ido, li manke yon vokabilè laj pou transmèt spesifik epi li vag.
Commentaires
Enregistrer un commentaire